Η άλλη κρίση

Το πλαίσιο και οι όροι μιας συνολικής στρατηγικής συνεργασίας με τον αλβανικό παράγοντα

Ο εορτασμός των 100 χρόνων από την ίδρυση του ανεξάρτητου κράτους της Αλβανίας βρίσκει τις πολιτικές σχέσεις της Ελλάδος με τη γειτονική μας χώρα σε κατάσταση ακινησίας και, τολμώ να ισχυρισθώ, αποτελμάτωσης. Χαρακτηρίζονται από στατικότητα και έλλειψη θετικής ενέργειας. Οι πολιτικές επαφές μεταξύ των δύο χωρών είναι περιορισμένες. Γίνονται συνήθως στο περιθώριο κάποιας διεθνούς συνάντησης. Ουδέποτε στο παρελθόν, με εξαίρεση το «πέτρινο» εικοσάμηνο Ιουλίου 1993 – Μαρτίου 1995, είχαμε τέτοια έλλειψη επαφών, επισκέψεων, δομημένου διαλόγου και διμερών διαβουλεύσεων σε πολιτικό επίπεδο. Continue reading

Θεώρησα επίσης χρήσιμο να καταγράψω τα έντονα αυτά βιώματα γιατί προσδιόρισαν και τη στάση μου, να προσπαθήσω να κρατήσω το κεφάλι μου έξω από το νερό, όταν το 1976 μπήκα στο Υπουργείο Εξωτερικών. Δεν ήταν πάντα εύκολο. Νιώθω ενοχές για τις περιπτώσεις που δεν το έκανα.

Η δίκη των στελεχών της «Δημοκρατικής Άμυνας» σήμανε για μένα το εγερτήριο σάλπισμα. Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και ο γνωστός μου Θεοχάρης Παπαμάργαρης, συνεργάτης του Γιάγκου Πεσμαζόγλου στην Τράπεζα της Ελλάδος και στο πανεπιστήμιο. Οι απολογίες τους, που είχαν δημοσιευθεί τότε εκτενώς, ήσαν υποδειγματικά πολιτικά κείμενα. Για παράδειγμα, οι θέσεις που είχε αναπτύξει ο αείμνηστος καθηγητής Σάκης Καράγιωργας δείχνουν τόσο επίκαιρες σήμερα, στην Ελλάδα της οικονομικής και κοινωνικής εξαθλίωσης. Από το καλοκαίρι του ’69 ένιωθα ταυτισμένος μαζί τους. Continue reading

Είχε τελειώσει και η διόρθωση του δοκιμίου, όταν έλαβα ένα τηλεφώνημα από τον εκδότη.
Ο επίλογός, μου λέγει, λείπει ο επίλογος.
Μα ο επίλογος δεν έχει γραφεί ακόμη, του απαντώ.
Δεν είναι δυνατόν να τυπωθεί το βιβλίο χωρίς επίλογο, μου απαντά με επιτακτικό ύφος.
Κάθομαι λοιπόν να γράψω. Δεν είναι όμως ο επίλογος τον οποίο ίσως περιμένει ο αναγνώστης. Είναι ένα «αντί επιλόγου» κείμενο.

1. Σε κανένα από τα θέματα που προσπάθησα να πραγματευτώ, δεν έχει γραφεί το τέλος, ο επίλογος. Δεν έχει κατέβει η αυλαία. Αντίθετα, όλα βρίσκονται σε εκκρεμότητα. Ανησυχητική για τους μεν, καθησυχαστική ή έστω χρήσιμη και μάλλον αναγκαία για τους δε.

Η έλλειψη λύσης δεν είναι πάντα η χειρότερη επιλογή. Ιδίως όταν είναι σε δεινή ή σε κάθε περίπτωση σε μειονεκτική θέση.

Είναι όμως σίγουρα η χειρότερη επιλογή όταν η διαιώνιση ενός «ανοικτού» ζητήματος γίνεται η μόνη και μόνιμη πολιτική – διπλωματική επιλογή. Για λόγους που συχνά, πολύ συχνά, δεν συνδέονται με τις αντικειμενικές συνθήκες. Συνδέονται, συνήθως, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στην ελληνική πραγματικότητα, με το κατά συνθήκην αποκαλούμενο «πολιτικό κόστος». Στη διαμόρφωση όμως αυτής της σταθερής συνθήκης ευθύνη δεν έχουν μόνο οι πολιτικοί. Έχουμε και εμείς οι διπλωμάτες. Continue reading

Ανήκω σήμερα στα εκατομμύρια των Ελλήνων που αυτοπροσδιορίζονται με το ρήμα «ψάχνομαι»

Φοβάμαι ότι από τη σημερινή κρίση δεν θα βγούμε καλλίτεροι. Το επίπεδο των κοινοβουλευτικών συζητήσεων προκαλεί απογοήτευση. Για να χρησιμοποιήσω έναν επιεική όρο. Ο πολιτικός λόγος, πλην ορισμένων εξαιρέσεων, είτε είναι γεμάτος στόμφο και κομπορρημοσύνη δυσανάλογη των μειωμένης αξιοπιστίας συγκεκριμένων κομμάτων και πολιτικών, είτε δυσπροσάρμοστος προς την καθομιλουμένη εκδοχή της ελληνικής γλώσσας.
Το πολιτικό σύστημα, σήμερα περισσότερο από ποτέ, έχει ανάγκη αυτοκάθαρσης και ανανέωσης. Τα πρόσωπα που βλέπουμε και ακούμε, δεν πείθουν. Η ενίσχυση ακραίου ιδεολογικοπολιτικού σχηματισμού δεν οφείλεται μόνο στη δική του εμβέλεια και δράση, αλλά και στην επιταχυνόμενη ανυποληψία των πολιτικών ολιγαρχιών. Continue reading

«Η πράξη είναι η πλατύτερη θύρα της λύτρωσης. Αυτή μονάχα μπορεί να δώσει απόκριση στα ρωτήματα της καρδιάς.
Μέσα στις πολύγυρες περιπλοκές του νου, αυτή βρίσκει το συντομότερο δρόμο. Όχι βρίσκει, δημιουργάει
δρόμο, κόβοντας δεξά ζερβά την αντίσταση της λογικής και της ύλης».
Νίκος Καζαντζάκης, Ασκητική

Δεν κρύβω ότι αρχικά είχα επιλέξει τον τίτλο «Η δική μου Ιθάκη: Σημειώσεις από το ημερολόγιο ενός διπλωμάτη».
Πίστεψα ότι μέσα από τον τίτλο θα έβγαινε ένα χρονικό ταξιδιού, που έχει αρχή την Ιθάκη και τέλος την Ιθάκη. Ο καλός φίλος Σταύρος Λυγερός, μια από τις πλέον βροντερές και συνεπείς ελληνικές φωνές, που γνώριζε τις θέσεις και τις απόψεις μου χρόνια τώρα, μου είπε ξεκάθαρα: «Εδώ μιλάμε για την κρίση. Ναι, για μια άλλη κρίση. Την κρίση εμπιστοσύνης προς την Ελλάδα. Την κρίση εμπιστοσύνης της Ελλάδας προς τους φυσικούς της εταίρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το χαμένο κύρος και τη χαμένη αξιοπρέπεια μας. Σαν Ελλάδα, σαν Έλληνες, σαν Ελληνισμός. Ο τίτλος του βιβλίου πρέπει να αλλάξει».
Έτσι, πιστεύω ότι ο τίτλος «Η άλλη κρίση: Η μαρτυρία ενός πρέσβη» ανταποκρίνεται περισσότερο στο περιεχόμενό του. Continue reading