Το συναρπαστικό βιβλίο του Ισμαήλ Κανταρέ «Ο Στρατηγός της Νεκρής Στρατιάς» αφορά στην πραγματική ιστορία της επί καθεστώτος του Ενβέρ Χότζα περισυλλογής των οστών χιλιάδων πεσόντων της Ιταλίας στα αλβανικά εδάφη. Η επιχείρηση έγινε στις αρχές της δεκαετίας του ’60, βάσει διακρατικής συμφωνίας, από ιταλική ομάδα με επικεφαλής ένα στρατηγό και έναν ιερέα.
Διαβάζοντας το βιβλίο του εκλιπόντος τον περασμένο Ιούλιο βραβευμένου συγγραφέα – δυστυχώς ποτέ δεν έδειξε να συγκινείται από τη μοίρα των άταφων παιδιών της Ελλάδος στα βουνά και στις κλεισούρες της Αλβανίας – εντύπωση μου προκάλεσε μία φράση που είπε ένας Αλβανός γέρος («κρούε πλακ» στην Αλβανική) απευθυνόμενος στον Ιταλό στρατηγό: «Κάνεις καλά να περισυλλέγεις τις σορούς και τα υπολείμματα των νεκρών σας στρατιωτών με τον τρόπο που εσύ το κάνεις. Όλα τα πλάσματα του Θεού θα έπρεπε να μπορούν να αναπαυθούν στη γη στην οποία βλάστησαν».
Σήμερα, 79 χρόνια μετά τη λήξη του πολέμου και 83-84 χρόνια μετά τις μάχες σε Αργυρόκαστρο, Πρεμετή, Κορυτσά, Χειμάρρα, Πόγραδετς, Κλεισούρα και Τεπελένι και σε όλα τα τοπωνύμια του βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού εξακολουθεί να κείται άταφος ο στρατός χιλιάδων νεκρών Ελλήνων. Μετά πολλά εμπόδια, η διαδικασία των επίπονων εργασιών περισυλλογής των οστών τους ξεκίνησε από το Τεπελένι μόλις τον Ιανουάριο του 2018. Τόσο τα καθεστώτα Χότζα και Αλία όσο και στη συνέχεια διαδοχικές κυβερνήσεις των Τιράνων με την συμπεριφορά τους έδειχναν σαν να θεωρούσαν ότι οι νεκροί Ιταλοί που έπεσαν το 1940-41 έπρεπε να τύχουν καλύτερης μεταχείρισης σε σύγκριση από τους Έλληνες οι οποίοι έπεσαν μαχόμενοι κατά των δυνάμεων της φασιστικής Ιταλίας.
Μετά την συνθηκολόγηση πολλοί επέστρεψαν στα σπίτια τους. 8.000 περίπου έμειναν άταφοι εκεί που έπεσαν «τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι». Μια ολόκληρη στρατιά τραυματιών μεταφέρθηκαν κατά την διάρκεια του πολέμου στην Ελλάδα με πολλές δυσκολίες. Είχαν αφήσει μέλη τους στο Τεπελένι και στην Κλεισούρα. Μεταξύ αυτών και ο πατέρας μου Παναγιώτης Ι. Μαλλιάς. Τον Μάϊο του 1942 του δόθηκε η ταυτότητα Ανάπηρου Πολέμου με αναπηρία 80%. Την ταυτότητα αυτή έφερε πάντα μαζί του.
Διπλωματικά συνδυασμένη με το ελληνικό «πράσινο φως» για την ένταξη της γειτονικής μας χώρας στο ΝΑΤΟ, υπεγράφη το 2009 Συμφωνία επί πρωθυπουργών Κώστα Καραμανλή και Σαλί Μπερίσα. Τέθηκε σε ισχύ την 6ην Μαϊου 2010. Ο τίτλος της είναι Διμερής Διακρατική Συμφωνία Συνεργασίας Ελλάδας-Αλβανίας σχετικά με «Την αναζήτηση, την εκταφή, τον προσδιορισμό της ταυτότητας και τον ενταφιασμό των Ελλήνων Πεσόντων Στρατιωτικών σε πολεμικές επιχειρήσεις στην Αλβανία κατά τη διάρκεια του Ελληνο-ιταλικού πολέμου του 1940-1941 και την κατασκευή κοιμητηρίων στο έδαφος της Αλβανίας για τον ενταφιασμό τους».
Χαρακτηριστικό της καθιερωμένης έναντι της Ελλάδος τακτικής των Αλβανών πολιτικών να κωλυσιεργούν ή να μην εφαρμόζουν τα συμφωνημένα, ήταν ότι χρειάσθηκαν οκτώ επιπλέον χρόνια για να ξεκινήσει το έργο της προβλεπόμενης από την Συμφωνία μεικτής Επιτροπής. Την «αλβανική υπαιτιότητα» που είχε επί μακρόν καταστήσει ανενεργή την Συμφωνία είχε υποδείξει γραπτώς και ρητώς στις 4 Ιανουαρίου 2019 ο (τότε) Υπουργός Εξωτερικών απαντώντας σε κοινοβουλευτική ερώτηση στην Βουλή των Ελλήνων. Η υλοποίηση της την τελευταία εξαετία φαίνεται ότι προχωρεί. Την διακριτή αυτή και μεγάλη αυτή τιμή έχει αναλάβει η επί τούτω συσταθείσα Διεύθυνση του ΓΕΕΘΑ.
Ο χρυσούς κανόνας «παίρνω για να δώσω ή δώσε για να λάβεις » είναι η παγκοσμίως εφαρμοζόμενη αρχή και θεμέλιο της λεγόμενης «συναλλακτικής διπλωματίας». Διαχρονικά, πολύ σπάνια και κατ’ εξαίρεση μόνο την εφαρμόζουμε στις σχέσεις μας με την Αλβανία. Ας μην επεκταθούμε σήμερα λόγω της μεγάλης Εθνικής Επετείου που για κάθε ελληνική οικογένεια, σε όλους αλλά και προσωπικά στην καθεμία και στον καθένα μας, πολλά θυμίζει και πολλά σημαίνει.
