Δημοσιεύθηκε στην www.kathimerini.gr, 12/11/2022
Δεν κρύβω την απογοήτευσή μου. Η Iστορία επαναλαμβάνεται ή κάνει έναν φυσιολογικό στην Ελλάδα κύκλο; Οι νεότεροι δεν γνωρίζουν θλιβερές ιστορίες παλιότερων δεκαετιών. Φωτογραφίες και κασέτες με ετικέτες για να γνωρίζεις ποιον άκουγες. Για τον άλφα πολιτικό στην αρχή, για τον βήτα στη συνέχεια. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 κυκλοφορούσαν έναντι ευτελούς τιμής σε αθηναϊκή πλατεία. Χαρακτηριστικό το σιντριβάνι της.
Υπήρχαν νικητές και ηττημένοι στην ευτέλεια; Η ήττα ή η νίκη, αν υπήρξαν, ήσαν βραχύβιες. Τα έζησα. Ως διπλωμάτης όχι ως πολιτικός ή ψηφοφόρος. Υβρις, κακόηχες φωνές εντός συνόρων, που επηρέαζαν όμως την άλλη Ελλάδα –διαχρονική και αληθινή– που έπρεπε να προωθούμε εκτός. Έξω να πηγαίνουμε καλά.
Η πληγή έμεινε για καιρό ανοικτή. Γύρω μας παρατηρούσαμε ευρωπαϊκούς μεν, οικουμενικών δε συνεπειών σεισμούς. Ενεργοποιήθηκε το ρήγμα της δημοκρατίας και ελευθερίας. Προκάλεσε την κατάρρευση του τείχους του Βερολίνου. Οδήγησε στην επανένωση της Γερμανίας, στην αποσύνθεση της Σοβιετικής Ένωσης και της Συνθήκης της Βαρσοβίας, στην έκρηξη πολέμων, σε γενοκτονίες, εθνικισμούς και στη χάραξη νέων συνόρων σε Κεντρική – Ανατολική Ευρώπη, στον Καύκασο, στα Βαλκάνια. Λήξη του Ψυχρού Πολέμου με πολλούς νικητές και έναν μεγάλο ηττημένο.
Ο κόσμος άλλαζε, όπως και οι συσχετισμοί δυνάμεων. Το αντιληφθήκαμε καλύτερα όταν η αλλαγή συνόρων, ο εθνικισμός και η σύγκρουση έφθασαν στα βόρεια σύνορά μας. Χάσαμε χρόνο. Δεν είχαμε την άνεση να δούμε μακροσκοπικά, ήρεμα τις κοσμογονικές αλλαγές. Κάποια στιγμή επικράτησε η ωριμότητα και αποκαταστάθηκε η πολυπόθητη «γέφυρα επικοινωνίας» μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Έχουμε πάλι πέσει στην «Παγίδα του κυνισμού», διερωτήθηκε προ ημερών ο Αλέξης Παπαχελάς. Το «πάλι» δική μου προσθήκη. Αλλωστε, οι αυθαίρετες προσθήκες στην Ελλάδα νομιμοποιούνται. Τα έχουμε ξαναζήσει, υποστεί. Πριν από μερικά χρόνια ένα νέο κόμμα –δεν κατάφερε ποτέ να λειτουργήσει σαν κόμμα– προέβαλε το σύνθημα «για να γίνει και στην Ελλάδα η επανάσταση του αυτονόητου». Σήμερα, όπως χθες, το αυτονόητο εξακολουθεί να είναι το ζητούμενο. Καλά, ο τίτλος τι σχέση έχει με το περιεχόμενο; Περιορίζομαι λοιπόν να επαναδιατυπώσω, με την αφαιρετική ευχέρεια του εις αποδρομή διπλωμάτη, το ερώτημα: Με αυτήν την εντός συνόρων εικόνα θα αντιμετωπίσουμε τη νέα επικίνδυνη κοσμογονία και τις υπαρξιακές για την Ελλάδα περιφερειακές απειλές;
Το αυτονόητο ως εθνικό δόγμα. Αυτός είναι ο σωστός τίτλος.
