Δημοσιεύθηκε στην www.kathimerini.gr, 26/10/2022

Από τους Αλέξανδρο Μαλλιά και Ανδρέα Σιδέρη

Οργισμένα αντέδρασε η Τουρκία στη δήλωση της προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων στις 25 Σεπτεμβρίου 2020. Η Νάνσι Πελόζι είχε καλέσει τον Ντόναλντ Τραμπ να παραδώσει ομαλά την εξουσία σε περίπτωση ήττας στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου: «Του θυμίζω ότι δεν βρίσκεται στη Βόρεια Κορέα, στην Τουρκία ή στη Ρωσία…» είπε.

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωνε: «Είναι ανησυχητική για την αμερικανική δημοκρατία η αναρρίχηση της Πελόζι στη θέση της προέδρου της Βουλής δεδομένης της ωμής άγνοιάς της. Να μάθει να σέβεται τη βούληση του τουρκικού λαού».

1. Δικαιώθηκαν τα λόγια της: α) Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν συμμορφώθηκε με την εκλογική του ήττα. Εθεσε σε ιστορική δοκιμασία την αμερικανική δημοκρατία ενθαρρύνοντας τον όχλο να συλήσει τον «ναό» της, το Κογκρέσο. β) Επιβεβαιώθηκε η κοινότητα του αυταρχισμού Ερντογάν και Πούτιν. Παρά την προσπάθεια του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ. Ο εκ Νορβηγίας πολιτικός θωρεί –δεν είναι ο μόνος– ότι ναι μεν η αντιδημοκρατική συμπεριφορά του Ερντογάν τον κατατάσσει στην αδελφότητα των αυταρχικών, σημασία όμως έχει ότι παραμένει στο ΝΑΤΟ. Πολεμοχαρής κατά της Ελλάδος και αυταρχικός ο Ερντογάν, εντός του ΝΑΤΟ δε.

2. Χαρακτηριστικός επίσης ο συγχρονισμός ενεργειών: α) Μέχρι δακρύων αυτοχειροκροτούμενος ο Βορειοκορεάτης δικτάτορας εκτοξεύει βαλλιστικούς πυραύλους πάνω από την Ιαπωνία και απειλεί με ολοκαύτωμα τη Νότια Κορέα για τη στρατιωτική συνεργασία με τις ΗΠΑ. β) Εξαπολύει βαλλιστικούς πυραύλους στην Ουκρανία ο Βλαντιμίρ Πούτιν και απειλεί με χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων, ενώ εγκλήματα πολέμου διαπράττονται από τις ρωσικές δυνάμεις. γ) Με πόλεμο απειλεί την Ελλάδα ο Ερντογάν, αποδοκιμάζοντας την αμυντική συνεργασία μας με τις ΗΠΑ. Τον ενοχλεί. Ταυτίζεται με τον Πούτιν, λέγοντας ότι θεωρεί την Ελλάδα ως Ουκρανία και τον πρωθυπουργό της ως τον Ζελένσκι. Δεν έφθασε ακόμη στο σημείο να ταυτισθεί με το καθεστώς της Πιονγιάνγκ και να μας παρομοιάσει και με τη Νότια Κορέα. Δεν θα αργήσει. Ηδη δοκίμασε βαλλιστικό πύραυλο.

3. Επιβεβαιώθηκε η Νάνσι Πελόζι: α) Η διακυβέρνηση Ερντογάν έχει εξελιχθεί σε ένα υβριδικό καθεστώς «Ανταγωνιστικού Αυταρχισμού». Με έντονα χαρακτηριστικά τις ανύπαρκτες ελευθερίες των μέσων ενημέρωσης, την ολοκληρωτική αποδυνάμωση της δικαστικής ανεξαρτησίας και ένα ωμά κατασταλτικό σύστημα. Η Τουρκία βρίσκεται στην κορυφή του πίνακα των χωρών, μετά το Μάλι, που βίωσαν τη μεγαλύτερη απώλεια ελευθεριών την τελευταία δεκαετία. β) Το 2018, όταν ο Ερντογάν επανεξελέγη πρόεδρος για πενταετή θητεία, μετέβη στο δικό του νέο σύστημα εξουσίας: από κοινοβουλευτικό σε συγκεντρωτική προεδρική δομή. Μία μονοπρόσωπη κυριαρχία, καταργώντας όλους τους ελέγχους και τις ισορροπίες που χαρακτηρίζουν τη δημοκρατική διακυβέρνηση. Δεν υλοποιήθηκαν οι υποσχέσεις ότι η νέα μορφή θα ήταν αποτελεσματικότερη στην αντιμετώπιση των προβλημάτων οδηγώντας τη χώρα στην ευημερία. γ) Η βαθιά διχασμένη Τουρκία ποδηγετείται από τις μεγαλοϊδεατικές, ισλαμιστικές εξάρσεις του προέδρου της και όχι μόνο. Η πλειοδοσία σε εθνικιστικές θέσεις, ρητορική και συμπεριφορές μεταξύ των εθνικοκεμαλιστών του CHP και των εθνικοϊσλαμιστών του AKP έχει συνειδητά «σπρώξει» τον Ερντογάν σε ένα πολιτικό καθεστώς όχι απλώς ελλειμματικής δημοκρατίας, αλλά ενός καθαρόαιμου αυταρχισμού στον οποίο η τυφλή επιδίωξη της κυριαρχίας είναι ένα φύτρο που δεν σταματά ποτέ να μεγαλώνει.

4. Στην τουρκική περιδίνηση επεκτατισμού, αυταρχισμού και εθνικολαϊκισμού κυριαρχούν, ενόψει των εκλογών του 2023, πέντε ερωτήματα:

α) Μπορεί ακόμη να νικήσει ο Ερντογάν στις εκλογές;

β) Θα ηττηθεί ο Ερντογάν στις εκλογές;

γ) Αν ηττηθεί, θα παραδώσει την εξουσία ή θα μιμηθεί τον Τραμπ;

δ) Αν δεν σιγουρέψει τη νίκη, θα κάνει εκλογές;

ε) Μήπως προκαλέσει πόλεμο ως πρόσχημα για να τις αναβάλει;

Η απάντηση έρχεται. Η «μητέρα όλων των μαχών» για την πολιτική επιβίωση και την προσωπική τύχη του Ερντογάν δείχνει τώρα να είναι ο βασικός, αν όχι ο αποκλειστικός, λόγος που καθοδηγεί την απόφασή του. Αμεσα, άλλωστε, μας αφορά.